"Οι δειλοί που προδίδουν πατριώτες στους Ούνους, επειδή φοβούνται τον θάνατο, να ξέρουν πως τους την έχουμε στημένη, πως είναι καταδικασμένοι, και με την πρώτη ευκαιρία θα εξοντωθούν σα ζώα". Αυτό το χαρακτηριστικό απόσπασμα από την παράνομη, τον Απρίλιο του 1942, εφημερίδα του γαλλικού κομμουνιστικού κόμματος "L' Humanite", διαβάζουμε στο οπισθόφυλλο του βιβλίου του Ιάσονα Χανδρινού "Το τιμωρό χέρι του λαού. Η δράση του ΕΛΑΣ και της ΟΠΛΑ στην κατεχόμενη πρωτεύουσα 1942-1944", που κυκλοφόρησε πριν από δυο μήνες από τις εκδόσεις Θεμέλιο και παρουσιάζεται μεθαύριο Τρίτη (7.30 μ.μ.) στην ΕΣΗΕΑ από τον ιστορικό Πολυμέρη Βόγλη, τον πολιτικό επιστήμονα Ηλία Νικολακόπουλο και τον βετεράνο του ΕΛΑΣ Αθήνας Στέλιο Ζαμάνο.
Η έρευνα του νεαρού ιστορικού βάζει στο μικροσκόπιο τον άγνωστο μέχρι τώρα πόλεμο ανάμεσα στο ΕΑΜ και τις κατοχικές δυνάμεις στην Αθήνα και τον Πειραιά επιχειρώντας να φωτίσει τη λειτουργία και τη δράση του "σιδερένιου βραχίονα του κόμματος", μιας από τις πιο σκοτεινές υποθέσεις της σκληρής έτσι κι αλλιώς δεκαετίας του '40. Παρακολουθώντας τη ραγδαία ανάπτυξη του μαζικού ΕΑΜικού κινήματος στην πρωτεύουσα, το βιβλίο καταγράφει τον ατελείωτο κύκλο συγκρούσεων των δυνάμεων της Αντίστασης με τις ελληνικές και γερμανικές αρχές ασφαλείας που επιδίωκαν την καταστολή και την εξόντωσή τους. "Την κατάσταση στην Αθήνα κατά την περίοδο 1943-44 συνθέτουν αφ' ενός η όξυνση της ναζιστικής τρομοκρατίας και του ένοπλου δωσιλογισμού και αφετέρου η προσπάθεια του ΕΑΜ να οργανώσει τον ένοπλο αγώνα του ΕΛΑΣ στις συνοικίες της πρωτεύουσας, χρησιμοποιώντας παράλληλα την ΟΠΛΑ ως μηχανισμό περιφρούρησης, αρχικά, και ανταπόδοσης των πληγμάτων στη συνέχεια.
Με λίγα λόγια η ΟΠΛΑ επιτελεί αμυντικό ρόλο και παράλληλα οργανωμένη προσπάθεια τιμωρίας δωσιλόγων, πληροφοριοδοτών και γενικά δραστήριων, στοχοποιημένων αντιπάλων του ΕΑΜ. Στις συνθήκες ενός ολοκληρωτικού πολέμου με οριοθετημένα στρατόπεδα, η ΟΠΛΑ δεν εκτελεί "ιδεολογικούς αντιπάλους" αλλά ανθρώπους που καταδίδουν αντιστασιακούς, αποθήκες όπλων και τροφίμων, γιάφκες, υλικό" εξηγεί ο Ιάσονας Χανδρινός. Άλλωστε η μελέτη του τούτο ακριβώς επιχειρεί να επισημάνει: τον στρατηγικό ρόλο της ΟΠΛΑ στην περίοδο της Κατοχής, αποκαθιστώντας τον αντιστασιακό χαρακτήρα μιας οργάνωσης που επί δεκαετίες έχει καταγραφεί μονοσήμαντα στο εθνικό συλλογικό και τον δημόσιο λόγο ως μηχανισμός εξόντωσης αντιφρονούντων του ΚΚΕ.
"Το 'ποσοτικό' κομμάτι της έρευνας μου αποκάλυψε πως η ΟΠΛΑ στην Αθήνα εκτέλεσε 300-400 άτομα, από το φθινόπωρο του '43 έως την απελευθέρωση. Από την άλλη πλευρά τα θύματα των συνδυασμένων προσπαθειών των Γερμανικών SS, των Ταγμάτων Ασφαλείας, της Ειδικής Ασφάλειας και των αντικομμουνιστικών ομάδων όπως η 'Χ' ανέρχονται σε όχι λιγότερους από 5.000 εκτελεσμένους, δολοφονημένους, συλληφθέντες και άμαχους πολίτες που εκτοπίζονται μαζικά στα γερμανικά στρατόπεδα συγκέντρωσης. Αυτό ενισχύει την άποψη πως δεν μιλάμε για μια κλειστή ομάδα εκτελεστών, αλλά για το κομμάτι ενός κινήματος που κλιμακώνει την 'επαναστατική βία' ως θεμιτή απάντηση στη μαζική βία των κατακτητών", μας λέει ο Ιάσονας Χανδρινός.
Άγνωστο τοπίο έως τώρα η ΟΠΛΑ για την ελληνική βιβλιογραφία, στο βιβλίο του νεαρού ιστορικού αποκτά πρόσωπο και μάλιστα ντοκουμενταρισμένο καθώς συνθέτει μια ποικιλία πληροφοριών και πηγών (στρατιωτικά και δικαστικά αρχεία, ληξιαρχεία, γραπτές και προφορικές μαρτυρίες) που μέχρι τώρα παρέμεναν ασύνδετες και εν πολλοίς άγνωστες στο ευρύ κοινό.
Το πιο χαρακτηριστικό δείγμα νέου υλικού αποτελούν οι έντεκα συνεντεύξεις με πρώην μαχητές της ΟΠΛΑ. "Παρά τις αναπόφευκτες σιωπές και σχηματοποιήσεις, ήταν αυτές οι μαρτυρίες που με βοήθησαν να κατανοήσω την ατμόσφαιρα της εποχής που περιγράφει το βιβλίο. Περισσότερο από κάθε άλλο η επαφή με τα μέλη του 'σιδερένιου βραχίωνα του κόμματος' μου απέδειξε ότι πίσω από τη μυστηριώδη οργάνωση της ΟΠΛΑ δεν κρύβονταν αιμοσταγείς δολοφόνοι, αλλά τα δυναμικότερα στελέχη της ΕΑΜικής γενιάς που στρατεύτηκαν στην ιδέα της προστασίας του κινήματος με κάθε δυνατό τρόπο", εξηγεί ο Ιάσονας Χανδρινός. Το γεγονός ότι επί δεκαετίες η Αριστερά αποσιώπησε την ΟΠΛΑ στο σύνολό της δεν οφείλεται μόνο στο αίσθημα ενοχής για τις ομολογουμένως πολλές αδικαιολόγητες εκτελέσεις, κυρίως την περίοδο των Δεκεμβριανών, αλλά και στη συστηματική προσπάθεια της ηθικής και θεσμικής καταδίκης των "κομμουνιστών σφαγέων" από την προπαγάνδα των εθνικοφρόνων νικητών του Εμφυλίου.
Ο Ιάσονας Χανδρινός επιμένει στην ανάγκη ιστορικής κατανόησης των συνθηκών που γέννησαν και όπλισαν τα χέρια της ΟΠΛΑ απορρίπτοντας εκ των υστέρων ηρωοποιήσεις ή δαιμονοποιήσεις. Παρ' όλα αυτά οι γνώμες των βετεράνων έχουν τη σημασία τους. "Αρκετοί, πράγματι, εκπρόσωποι της ΕΑΜικής γενιάς δυσανασχετούν με τις συζητήσεις γύρω από την ΟΠΛΑ, καθώς το ατομικό και συλλογικό αφήγημα της Αντίστασης δεν αφήνει χώρο σε μια οργάνωση που ανακατεύτηκε με φόνους, όσο δικαιολογημένοι κι αν ήταν κάποιοι απ' αυτούς. Ωστόσο οι αγωνιστές που γνώρισαν από κοντά τη δράση και τα πρόσωπα των ΟΠΛΑτζήδων, χωρίς να συμμετέχουν στην οργάνωση, όπως ο καπετάνιος τάγματος του ΕΛΑΣ Αθήνας, 90χρονος σήμερα, Στέλιος Ζαμάνος εκτιμούν τα πράγματα διαφορετικά. Ο ίδιος μου είπε στις πολλές μας συζητήσεις πως εκείνη την εποχή 'αν βασάνιζες ή σκότωνες αγωνιστές σ' έπαιρνε ο διάολος'. Αυτό σημαίνει πως η τακτική της 'ατομικής τρομοκρατίας' στο ΕΑΜικό κίνημα δεν ήταν τόσο ξένη όσο πιστεύουμε. Και, για να χρησιμοποιήσω τα δικά του λόγια: 'οι μαχητές της ΟΠΛΑ ήταν άξιοι θαυμασμού. Οι εκλεκτοί των εκλεκτών. Έπρεπε να πιστέψουν βαθιά πως δεν υπήρχε αύριο για σένα και για την πατρίδα, κάτι που λίγο πολύ το νιώθαμε όλοι μας τότε'".
Κρημνιώτη Π.
www.avgi.gr
ΤΙΜΗ ΣΤΗΝ ΟΠΛΑ !!
ΑπάντησηΔιαγραφήκαι τωρα στα οπλα !!